KAPİTALİZMİN ÇÖKÜŞÜ: BÜYÜK BUHRAN
Yıl 1929. Newyork'tan başlamış olan kriz Dünya'nın her köşesine yayıldı. Dünya bir anda fakirleşti. Sanayileşen batı dünyası gerçekten çaresiz kalmıştı. Çünkü bu güne kadar ki tüm liberal ekonomik politikalar ve o dönemin ekonomi teorileri eli kolu bağlı kaldı. Bu durum dünya üzerinde alternatif bir sistem olarak Komünizm fikrinin popülerleşmesini sağladı. Ama bu kriz dünya devlerini gerçekten derinden etkiledi. Özellikle Amerika ve İngiltere çok etkilendi. Çünkü Amerika ve İngiltere Birinci Dünya Savaşı'ndan yeni çıkmış bazı Avrupa ülkelerine destek parası veriyordu.
Wall Street'deki hisse senedi fiyatları hızla ve sürekli düşüyordu. 3 yılda Amerika'daki 25 bin bankadan 11 bini iflas etmişti bile. Tabiki Amerika'da başlayan bu sert kriz Avrupa'ya yapılan yardımın kesilmesine neden olduğu için tabiri caizse Avrupa bir anda "çulsuz" kalmıştı. Amerika'daki durumu kısaca özetlemek gerekirse 3 yılda işsizlik 12 milyondan 15 milyona çıkmıştı.
Neredeyse bütün ülkeler yeni gümrük vergileri koydular yada olanları fazlasıyla arttırdılar. Ve ardından ithâlâta kota getirerek yerli üretimi arttırmaya çalıştılar. Bu uygulamaların etkisi dünya ticaret hacmini ciddi etkiledi. Ticaret hacmi neredeyse yarıya kadar düşmüştü. Bu dönemde başkan olan Roosvelt daha önceki politakaların aksine işsizlik oranını düşürmek için devlet kadrolarına işsizleri almaya başladı. Fakat bu pek işe yaramamıştı.
Amerikanları bu beladan kurtaran ise İkinci Dünya Savaşı'nın başlaması oldu. Çünkü deniz aşırı ülkeler savaş için silah alma isteğinde bulunuyordu. Ve bu istek çok kârlıydı. Silah sanayisi her zaman en karlı işleri yapar. Böylelikle bir yıl içerisinde işsizlik seviyesi neredeyse yok denecek kadar azalmıştı.
Yorumlar
Yorum Gönder